De Drie Flandris
Maar hoe komt dat laag deel van het noorden van Gallië aan die naam ‘Vlaanderen’? Er bestaan nogal wat theorieën daaromtrent. De Wree legt een link naar het krekengebied van de streek, een waterrijke grond met poelen, meren en moerassen. Ik verwijs daarbij naar de naam ‘vlonder’ als een begaanbaar pad over het water. In de parochie van Meetkerke is er sprake van een plek die ‘de Vuyl Vla’ heet en Vladslo droeg vroeger de naam van Vlazeele. Een andere denkpiste is natuurlijk dat Vlaanderen zijn oorsprong vindt in ‘Vlandria’ wat op zijn beurt direct afgeleid is van ‘Vrilandia’. Het land van de Vrijen. Dat de regio daar ook de bakermat is van Vlaanderen kan zeker in die richting wijzen en is het gewoon puur toeval dat de ‘vlonder’ als waternaam zo goed matcht met ‘Vlaanderen’. Vlaanderen kan zelfs zijn naam gegeven hebben aan vlonder! Ik vind het in elk geval toch wel bijzonder dat Vlaanderen en Frankrijk exact dezelfde betekenis hebben; het land of het rijk van de Vrije mensen. De vrije schepenen zijn de eerste wethouders van de Vrijlanders, het zijn uiteraard inwoners van het Vrije, in het Latijn genaamd ‘Vry Flandri’ een naam die algemeen bekend is bij de mensen van die tijd.
In zijn werk ‘Heydens Vlaenderen’ gaat geschiedkundige Olivier de Wree op zoek in de geschriften van allerhande oude auteurs. In het vierde hoofdstuk van het bewust boek schrijft hij volgend veelbetekenend fragment; ‘mihi Flandria magis placet ex Friflandria contractum, quod ea priiffimè Flandria fit, quoe Francia Francum & terra Franca (Vryland) antiquitus est appellata’. De Wree beweert dus dat Flandri en Frilandia muteren in Flandria exact op dezelfde manier als Franca muteert in Francia.
Er is trouwens ook sprake van het meervoud van Flandria. Flandriae of in het accusatief Flandras. Gewoonweg omdat er in het Frankenland rond Brugge drie kwartieren bestaan, de drie Flandris. Elk van deze kwartieren beschikt over een eigen burgemeester en negen schepenen. Zo fungeert er dus een burgemeester in het noorden, in het oosten en in het westen. In Brugge zelf vinden we het bewijs van die ‘Flandras’ benaming. Zoals gezegd ligt de stad heel centraal in het land van de eerste Franken. Op de markt van Brugge start een weg naar het noordelijke district van het Frankenland, een weg die anno 2019 nog altijd bekend staat als de ‘Vlaming-strata’, in het Latijn ‘platea Flandrensis’ met daarbij ook nog de Vlamingbrug (pons Flandrensis) en de Vlamingdam (Ager Flandrensis) en de Vlamingpoort.
Eenmaal buiten deze Vlamingpoort splitst de weg zich op om ook naar de twee andere Vlaanderens te kunnen gaan; in de richting van het West- en het Oostkwartier van het Vrije. De weg van het centrum in Brugge in de richting van de drie ‘Flandras’ geeft verbazingwekkend genoeg enkel toegang tot het noorden, westen en oosten en niet tot het zuiden, tot de andere belangrijke centra van die eerste eeuwen. Vanuit Kortrijk en Gent arriveren in Brugge twee afzonderlijke wegen; de ‘via Cortracensis’, de Kortrijkse steenweg komt binnen aan de Catharinapoort terwijl de ‘via Gandensis’, de Gentse steenweg dat doet aan de Gentpoort. Kortrijk en Gent behoren dan nog niet tot Vlaanderen en als hun inwoners naar Vlaanderen willen reizen dan doen ze dat via het centrum van de drie Flandras om dan vervolgens via de Vlamingpoort naar het gewenste Flandria te reizen.
In diverse biografieën van predikers komt de primitieve naam van Vlaanderen al eventjes piepen. Bisschop Venantius Fortunatus van Poitiers is de allereerste die Vlaanderen bij naam noemt. Hij schrijft rond 550-560 aan Sint-Medard dat hij het ruwe Vlaamse volk heeft toegevoegd aan het bisdom van Noyon. ‘Ferrocem Flandrensium gentem sue Noviomensi ecclesie socialle’. In het leven van Eligius, bekend als de ‘apostel van Vlaanderen’ heeft Oudoenus het in het jaar 660 over ‘multum praetereà in flandris laboravit sanctus Eligius’. Ook Miroeus heeft het dat jaar over ‘Maritimam oram eo tractu Flandras……erant ibi tum vici, tum castella’. De inwoners van de landstreken tussen Boulogne, langs de zeekusten tot aan Oostburg worden nu allemaal Vlamingen genoemd. Ze zijn voor het merendeel allemaal Vrijlaten, afkomstig van de eerste Franken. Oudoenus bevestigt in 660 dat de Kortrijkzanen en de Gentenaars niet meegerekend worden bij de ‘Vlaanderlingen’. De regio Vlaanderen is dan ook veel kleiner dan het Vlaanderen uit pakweg de 13de eeuw. De oude kroniek van Saksen heeft het over ‘Franken-land by Gant’. Oudoenus vertelt dat koning Pharamond uit het Frankenland vertrokken is uit het Vrije om zich te settelen in Doornik, voor hem het tweede Gallië en dat het derde Gallië in zijn tijd bestaat uit Frankrijk, Noviomensis (regio Noyon), Flandrensis (het Vrije), Gandensis (het Gentse) en Cortracensis (de streek van Kortrijk).
Dit is een fragment uit Boek 9 van De Kronieken van de Westhoek
