November 1339. Antwerpen. De Vlaamse ruwaard wordt met alle respect begroet door de Hollandse en Duitse vorsten. Edward III onderneemt nog maar eens een poging om Artevelde aan zijn kant te krijgen. De steun van de Vlaamse steden zal ingeval van een militaire overwinning leiden tot de hereniging van Vlaanderen met zijn verloren regio’s in Waals Vlaanderen en Artesië en ook Doornik zou weer onderdeel van het land worden. Na lang aarzelen en intensief overleg met zijn achterban komt de Vlaamse volksleider op 1 december 1339 uiteindelijk met een complex antwoord. De voornaamste boodschap staat te lezen in volgende tekst: ‘Vlaanderen heeft moet zweren om geen vijandelijkheden te plegen tegen de koning van Frankrijk.
Het verbreken van deze eed staat gelijk met de banvloek en ontzettende boetes. En dat kan de Vlaming zich niet permitteren. Vraag is natuurlijk wie er de koning van Frankrijk is. Als Edward III Engeland en Frankrijk met elkaar verenigt en zichzelf uitroept tot koning en wettige monarch van Frankrijk, dan hoeft Vlaanderen niet eens zijn eed te verbreken.’ Belangrijk is zeker ook de bevestiging van de band die er gegroeid is tussen Vlaanderen en Brabant. Die wordt nu verder geïntensifieerd. De parlementen van beide landen zullen drie keer per jaar samen vergaderen om de rijkdommen en de nijverheid van beide landen te ontwikkelen. We kunnen inderdaad wel spreken over de geboorte van het Vlaanderen dat we anno 2019 kennen. En ook wel enigszins de geboorte van België want Henegouwen treedt toe tot dit verbond. Aangezien de Franse koning zijn grenzen niet meer eerbiedigt zien onze landen geen redenen meer om Filips van Valois te respecteren.
De Franse historieschrijver Froissart laat zich heel chauvinistisch en neerbuigend uit over de keurgroep van ridders die het verbond ondertekent. Hij heeft het over alle soorten van gemeen volk, bannelingen en kerels van slecht gedrag die Artevelde blijkbaar om zich heen verzamelt. Wat een denigrerende overdrijving van Froissart toch. Hij heeft het dan wel over de complete Vlaamse en Brabantse adel. Ridders die hun eed afleggen om trouw te blijven aan het nieuw verbond tussen Vlaanderen, Brabant en Henegouwen. Daarmee leggen ze de bal nu helemaal in het kamp van Edward III, als hij zichzelf uitroept tot nieuwe koning van Frankrijk dan krijgt hij de steun van de Vlaamse verbondenen. Vreemd genoeg aarzelt Edward III, hoewel hij blijft beweren dat hij de wettige erfgenaam is van Karel de Schone. Hij schaamt er zich een beetje voor dat hij het wapen van een land zal overnemen zonder dat daar enige militaire verovering bij gebeurt. Het blijft voorlopig nog even wachten op een Engelse beslissing terzake.
De kogel is door de kerk
8 februari 1340. De kogel is door de kerk. De steun van Artevelde is te aanlokkelijk om er niet op in te gaan. In een officieel manifest geeft de Engelse koning aan dat hij de rechten van het Frans volk wil herstellen. Hij verandert zijn eigen wapenschild door een deel van de Franse lelies te vervangen door Engelse luipaarden. Edward roept de Fransen op om hem als wettige soeverein te erkennen. De steun van Vlaanderen krijgt hij nu automatisch. Een aanvallend en verdedigend verbond. Het geweten van Artevelde is gerustgesteld, hij blijft trouw aan de koning van Frankrijk, al is dat dan een nieuwe persoon. Het lijkt wel duidelijk dat de architect van deze constructie niemand anders is geweest dan de Gentenaar Jacob van Artevelde.
Een Europees bondgenootschap tussen de gemeenten onder de leiding van één enkele koning, zijn strategie is zonneklaar. Op 29 maart 1340 bevestigt het parlement in Westminster de deal. De Engelse gezagsdragers zweren in de aanwezigheid van delegaties der Vlaamse gemeenten om het verbond te respecteren. Als onderpand zullen de graven van Derby en Salisbury zich aanbieden in Vlaanderen. De Engelse koningin Philippina logeert trouwens nog altijd in de Gentse Sint-Pietersabdij waar ze vaak bezocht wordt door de echtgenote van Artevelde en de ‘juffers’ van Gent. Het gaat er zo te zien heel gemoedelijk aan toe.
De constructie om Edward III zichzelf te laten uitroepen tot koning van Frankrijk heeft natuurlijk een zuiver theoretisch karakter om de ziel van de Vlaming te stillen. Filips van Valois bekijkt het opzet natuurlijk vanuit zijn eigen standpunt. Hij is en blijft de gezalfde koning van Frankrijk en de rest is bullshit. Zo eenvoudig komt het er voor hem wel op neer. Hij probeert nog wel te onderhandelen met Vlaanderen maar komt uiteindelijk weer aandraven met zijn gebruikelijke strafmaatregel. De bisschop van Senlis en de abt van Saint-Denis arriveren binnen de kortste tijd in Doornik om in opdracht van Filips van Valois de banvloek over Vlaanderen uit te spreken. Nog diezelfde avond verzamelen de Franse ridders Mathieu de Trie en Godemar du Pary die zich ook in Doornik ophouden een militie van 1.000 gewapende mannen en 300 voetboogschutters om zich heen en daarmee steken ze de grenzen van Vlaanderen over. Bij het krieken van de dag verschijnen ze in de voorgeborchten van Kortrijk.
Na enkele schermutselingen volgen ze de loop van de Leie tot aan Waasten. De Fransen plunderen alles wat ze op hun drieste raid tegen het lijf lopen. Hele kuddes koeien die op de Vlaamse weiden grazen gaan met de mannen terug mee naar Doornik. Er is sprake van 20.000 ossen, schapen en varkens. De gemakkelijke tocht richting Kortrijk inspireert de Trie & du Pary om nog meer strooppartijen op stapel te zetten. Dit keer zijn de oevers van de Schelde het doelwit. De gebieden tussen Doornik en Oudenaarde. Ter hoogte van Berchem lopen de Fransen tegen de lamp. Ze worden eensklaps verrast door een talrijke troep Gentenaars aangevoerd door Jacob van Artevelde en hun andere hoofdmannen. De Fransen kunnen zich echter in allerijl uit de voeten maken. Voor de Vlamingen is het duidelijk dat de vijand gebruik maakt van Doornik om Vlaanderen met al zijn invallen te teisteren.
–
Uit deel 9 van ‘De Kronieken van de Westhoek – Het oud Verhaal van Vlaanderen –
