Het bakken van lukken

Lukken waren vroeger alleen gekend in West-Vlaanderen en Frans-Vlaanderen. Daarbuiten was dit een ongekend product. Door uitwijking van West-Vlamingen en vooral nu door de gekende lukken van Lo zijn de grenzen verschoven en kennen de fijnproevers deze nieuwjaarslekkernij.

Niettemin zijn er nog die onze lukken niet kennen en zich behelpen met alle soorten van nieuwjaarsgebakken, waaronder nieuwjaarswafeltjes, die geen lukken zijn, alsook van de bij ons gekende vollaards (scheenbeengebakken of kind met twee hoofden) belegd met patakons (coquilles, kokieltjes).

Bakker Ingelram in Koksijde-Bad heeft dit jaar patakons gelegd op zijn kerstvollaards. Een gezegde; ‘je gaat een patakon rond je oren krijgen’, dit is een oorveeg ontvangen.

De lukken in de grensstreek van het Westland en in Frans-Vlaanderen heten ‘strienen’. Afkomstig van het Franse woord ‘estrennes’, dat feitelijk nieuwjaarsgeschenk of fooi betekent.

Een paar dagen voor nieuwjaar werd het lukkendeeg gemaakt, bestaande uit bloem, eieren, bruine suiker (cassonade of potsuiker), soms een beetje vanillesuiker, maar vooral mocht niet ontbreken de goeie Diksmuidse boter en een tasje rum. Dit alles werd goed door elkaar gemengd en in een ijzeren pot te koelen gezet in de kelder om te stijven en te overnachten.

De dag daarop werd het deeg bovengehaald en rolletjes of saucisjes (worsten) met afgeknotte uiteinden gedraaid. De ronde bolletjes dienden voor de rond lukken en de worstjes voor de langwerpige ovale lukken. Tijdens het rollen in de gewenste vorm zaten de kinderen er omtrent en plukten regelmatig stukjes van het deeg.

Moeder moest regelmatig er op wijzen dat het volstond, of dat er geen lukken genoeg zouden zijn. De kinderen slopen weleens in de kelder en peuzelden stiekem aan de lekkernij. Vader en moeder zeiden dan ‘de muizen hebben aan de deeg geknabbeld’.

De deegvormen waren allen van gelijke grootte gerold en werden mooi op een rijtje gelegd om effenaan in het bakijzer gelegd te worden. Rond de tanden van een oude ijzeren ferchette (vork) was een slunsje (vodje) afkomstig van een oud versleten linnen of katoenen beddenlaken, gewikkeld en vastgebonden met naaigaren.

De in gesmolten boter gedoopte ‘smoutere’ diende om het tweebladig boekvormige lukijzer in te smeren en dit bij elke inleg van de deegrolletjes. Zulks werd gedaan om te beletten dat de lukken aan het ijzer bleven kleven (plakken). Een mislukte lukke was een ‘martelaar’. De kinderen waren er rap bij om die te bemachtigen.

Opdat de goudgele lukken tijdens het bewaren hard moesten blijven, werden ze in een goed afgesloten blikken doos (de lukkedoos) bewaard of in beenhouwers- of boterpapier gewikkeld. Een lukke moest hard zijn, maar opgepast dat je bij het bijten geen stuk tand kwijtspeelt.

De binnenkant van het lukkenijzer bestond uit ruitvormige tekeningen of kleine kotjes, waarin de gevormde deeg geknepen werd. Het ijzer scharnierde op een ijzeren ring boven het open vuur in de kachelpot van de Leuvense stoof (de buzestove). Het ijzer werd telkens omgedraaid om de twee lukken aan weerskanten te laten bakken.

Elk gezin in onze contreien bezat een lukijzer dat nu verwezen is naar een museum of naar de schroothoop.

Aan de nieuwjaarsijzerkoeken zijn magische krachten toegeschreven, al naar het baksel goed of slecht uitviel.

The blood pumped throughout the body will cialis discount cute-n-tiny.com then decrease and compromising the whole bodily functions. When I put my name down to “give” that means I buy viagra in usa am really going to bust my butt to give all I can. Avoid the corporate on levitra fast delivery detrimental people. In addition, it’s nearly impossible to sleep in generic viagra generic that much pain so a sleeping pill would be of great help.

Spreuken:
Het gaat lijk lukken bakken (het gaat vlot)
Hij is een lukkebone (chansard)
Hij is een lukkepeune
Het is een lukslag
Het is gelukt
Hij is er in gelukt
Gelukt in het examen

Lukken houdt dus verband met slagen in iets. Mislukken is het tegenovergestelde. Iemand kan gelukkig of ongelukkig zijn.

–

Uit ‘Die Chronycke Bachten de Kupe’ van 1998

PS: lees ook wat lezer Patrick Boucneau te vertellen heeft over de lukken: http://users.skynet.be/boucneau/lukken.html