1295. Den zomer was zeer vrugtbaer, zoo dat een menigte oude graenen, die men uyt vreese van oorlog bewaerd had, wierden op de mesthoopen geworpen, om de schueren met nieuwe te vervollen.
1295. Den zomer was zeer vrugtbaer, zoo dat een menigte oude graenen, die men uyt vreese van oorlog bewaerd had, wierden op de mesthoopen geworpen, om de schueren met nieuwe te vervollen. Den daer op gevolgden wijnougst dede bij gebrek aen wijnvaten weggieten, al wat vooriger slegter jaeren overbleef. Tot Brugge wierd door het capittel van O.L. Vrouwe tot hunnen elfsten proost verkozen, Walterus van Cortryk.
1296 25 maerte. Tot dezen jaere is overleden Maria van Haerelbeke, tweede abdisse van ’s Hemelsdaele, hebbende die abdye ’t jaer te vooren verplaetst van Zillebeke bij Ypre, na Wercken bij Dixmuyde.
1296 29 juny. Een buytengewoone groote steertsterre van een blauweyndige couleur verscheen en bleef zigtbaer meer dan dry maenden.
1301. Men gevoelde zoo een sterke aerdbevinge dat de menschen in hun huysen niet durfen verblyven. Den winter was zoo zagt dat men over ’t ijs niet konde gaen, uytgenomen dry daegen. In 1303 was den winter zeer streng, de zee was tot wel 7 mijlen verre van de kusten met ijs bedekt. In 1307 was den vorst in dezen winter zoo scherp en fel dat de vloeydzaemste en breedste rivieren met wagens en peerden bereden wierden. Hij begon den 7de January en duerde tot half april.
1308 7bre. In deze maent zyn er zoo veele regens gevallen, dat de Schelde en dus waerschijnelyk ook de Leye de daer langs liggende meerschen heeft overstroomd. Den 24ste augustus van 1309 had men zoo een fellen stormwind, dat er niemant zig op de straeten derfde begeven, wegens de gedurige afvliegende daken en schauwen waer door groote schade aen de gebouwen en ook ten platten lande geschied is.
Den winter was dan zeer hard enden vorst zoo fel, dat er zeeschippers op onze kusten in hun schepen versteeven. Met den dooy hadde men eenen grooten overvloed van wateren. In ’t jaer 1310 had men eene groote dierte in de graenen en in de wynen. Op kerstnagt van 1310 voelde men zoo een overgroote koude, dat dien dag nog lang daernaer bekend was onder den naem van den kouden kerstnagt.
1312. Van dit jaer zijn er mirakelen bekend geschied wezende by aenroeping van O.L. Vrouwe te Dadizele, zoo die devotie en capelle reeds in wezen waeren. In mey van 1315, in deze maend heeft het begonst te regenen ’t geene schier een geheel jaer duerde. De voortduerende slagregens hadden dit slegt gevolg dat des conings legerplaets zig bevindende in den landstreek welkers grond ligt en zeer vet was, dezen door de overgroote nattigheyd dusdanig doorweekt wierd, dat niet alleen de wegen ten vollen onbruykbaer zyn geworden, maer ook overal de peerden tot de knien en buyk in den modder zonken, en de krijgslieden en konden het onder de tenten en hutten niet langer meer uythouden, want den leeftogt voor de menschen en peerden wierd langsom schraelder. Alles bedierf door de vogtigheyd, en den toevoer wierd onmogelijk, te meer om dat de Vlaemingen, die te voet en ligt gewapent waren, van alle de kanten boomen en haegen gebruyk maekten om onvoorziens allerzijds aen te randen de gone die zig buyten de verschanzingen waegden om eenigen nooddrigt te zoeken. Zy begonsten ook de Franschen allengschens te omringelen en de wegen die nog tot den aftogt overbleven met gevelde boomen af te sluyten.
1315 7bre. Den coning begon te vreezen dat het getal der Vlaemingen en hun stoutigheyd gedurig vermeerderende, hun poogingen om hem den aftogt te beletten haest ten vollen zoude voltrokken worden, en hem aldus geen middels ter uytkomst meer overblijvende hij noodzakelijk in de handen van zijn geslagene vijanden zoude vallen. Hij heeft op den 11e ’s avonts eenen krijgsraad bij een geroepen, en in gevolge des zelfs besluyt wierd aen het leger bevel gegeven van alles gereed te maeken om nog in den nagte te vertrekken op Rijssel, ’t gone der eenigsten weg was die nog overbleef want de Vlaemingen ook den anderen kant van het rivierken de Deule sterk bezet hadden. De overstroomingen door de zoo langduerige regens veroorzaekt, waeren dusdanig dat de beggynen van het hof ten Wyngaerde te Brugge, genoodzaekt wierden hun woonsten te verlaeten en by hunne medezusters tot Cortryk een verblijf te komen zoeken. Ontrent kerstdag heeft zig een comete vertoont, loopende rond de noordsterre. Haeren steert strekte zig dus naer verscheyde logtstreken ’t gone heeft geduerd tot in het eynde van de maend february van ’t volgende jaer.
1316 11 april. Paeschen wezende is geduerende die feestdagen wederom een steertsterre in het oosten gezien, dog de zelve scheen minder als de voorgaende. Vlaenderen was zoodanig geperst door den hongersnood, veroorzaekt door de voorige langduerige regens, dat er menigvuldige menschen van gebrek stierven. Een mudde kooren koste te Gent meer dan een marc gouds (8 oncen) of vijf ponden twaelf schelen grooten weerd alsdan 48 guldens, elken gulden zijnde 34 grooten, die alsdan genaemt waeren piesslagers. Een raziere kooren gold te Doornyk 60 sols, een raziere erweete, 70 sols, en de raziere haver 30 sols. Door ’t gebrek van wijn dronk men aldaer een zoort van wijn die men St Jans wijn noemde, kostende 18 deniers den stoop, voor den welken stoop men 3 maillen stadsregten betaelde.
Niet tegenstaende den coning toegelaeten hadde aen een ieder zyner onderdaenen, de Vlaemingen te mogen dood slaen, mits de zelve in den kerkelijken ban waeren; de lieden in hope van wat eeten te krijgen liepen over tot de Waelen zig aen de genaede of ongenaede van hun vreede gebueren blootstellende. Die in het land bleven, hadden schier geen beter lot te verwagten, mits dat zij genoodzaekt waeren zig met allerhande slegten kost te behelpen, waer door ’t vogtig weder nog een aenhoudende, quaede behaelijke ziekten uyt sprooten, die een groote menigte menschen weg sleepten, niet alleen in ons vaderland, alwaer te Doornyk ontrent 12.000 persoonen stierven maer ook geheel Europa door zoo dat men als dan rekende dat het derde deel der bevolking in het graf gerukt wierd.
1316 juny. ’t Gemeente der dry leden van Vlaenderen wierd nu door de algemeyne rampen, gezamentlijk genegen tot den vrede, en in deze maend trok den ridder Zeger van Cortryk met d’ ander gedeputeerde, alhoewel half tegen den dank van den grave, na Parijs, alwaer zij alle vlijd aenwendende om tot eenige overeenkomste te geraken, niet vreesden hun hoofd te zullen verliezen, in geval zij onverrigter zaken moesten na huys wederkeeren.
Eyndelinge is er bij toedoen van de graeven van Savoyen, Valois en Evreux, nog in de zelve maend een voorwerp van vrede opgesteld volgens welken vierden artikel ’t casteel te Cortryk moest, na ’t verkondigen van den vrede, ten vollen afgebroken worden, en de materialen daer af komende naer Vrankrijk gezonden worden om den coning daermede te doen na zijnen wil en geliefte, zonder dat er ooyt namaels een ander kasteel aldaer gemaekt worden. Het overig was ook zeer nadeelig voor ons vaderland; dus wanneer dit voorwerp in Vlaenderen gebragt wierd, een ieder er mede schimpte en door ’t algemeyn verworpen wierd elk zig weder ten oorloge bereydende. De bemiddelaers deden nogtans al wat mogelijk was om een vergelijk tot stand te brengen.
1318. Vlaenderen wierd dit jaer geplaegd met een groote sterfte onder ’t landvee en ’t volgen jaer hadde men een zeer strenge winter.
1320. Door den vrede en de goede jaer saysoenen waeren de graenen en anderen leeftogt tot zeere kleenen prijs gedaeld. Het volk keerde zig gansch tot de godsvrugtigheyd, zoo dat het capitel van Doornyk die nog meer willende aenwakkeren in de maend augustus de reliquie casse van de H. Maegd en Moeder Gods Maria langs Cortryk en andere bezonderste plaetsen van het bisdom heeft laeten rond-draegen.
1322 9bre. Onzen Graef Robert alhier in zijn hof op zekeren morgen opstaende, zijnen voet verwarde in een tapijt dat voor ’t bedde lag, waer door hij nederviel, zig zeer bezeerde en bezonderlijk swaerlijk quetste aen den slaep zijns hoofds. Hij dede zig korts daer naer na Ipre vervoeren.
1325 january. Den winter wierd nu zeer hard, bezonderlijk tusschen ’t eynde dezer maend en ’t leste van february. Hij was voorafgegegaen geweest door eene aerdbevinge. Hij wiert gevolgd door een gematigden zomer. De voordeelen behaeld door de Bruggelingen en westvlaendersche tegen d’edele en hun aenhangers, ontstaken meer en meer den oproer, zoo dat die van Cortryk met de ingezetene der casselrye zig nu ook bij Zannekin voegden, den welke over al capiteynen en oversten stelde, al of hij heer van den lande zoude geweest zijn. Den grave spande langs zijnen kant met die van Gend aen om de ruste te erstellen. Op 24 maerte 1325 wierd er eyndelinge een overeenkomst tusschen den grave en de Bruggelingen gesloten, waer bij hij deze in genade ontfing, mits eene geldboete betalende, die door de wethouders van Gend en Ipre, mitsgaders Robert heere van Cassel zoude begroot worden.
Hiermede wierden de vyandelijkheden voor eenigen tijd opgehouden tot 11 juny. Men heeft alsdan nog een andere byeenkomste vastgesteld te houden op den 11 Juny in d’abdye van Der Duynen bij Vuerne om aldaer alle de wederzydsche moeyelijkheden te vereffenen. Nauwelijks waeren de gedeputeerden van beyde zijden zoo als in vergaderinge te Gend besloten was, in d’abdye van Duynen by een gekomen of Zannekin en Janszeune zijn met een gewapende bende daer toegevallen, en hebben deze zamenhandelinge vrugteloos gemaekt. ’t Gemeente van Vuerne ambagt en dit der casselrye van Cortryk hebben begonst wederom met benden uyt te loopen, ’t gone den grave die zig tot Ipre bevond, dus danig verstoorde, dat hy aenstonts eenige quaedwillige vrylaeten die hij gevangen hadde dede onthoofden.
1325 juny 19. Den grave vertrok van Iper na Cortryk met 400 edellieden, waer onder veel ontfangers der belastingen waeren, om die stad in bedwang te houden. Hij vond alhier zes Brugsche gedeputeerde, die daer toegekomen waeren, onder voorwendsel van vrede te verzoeken, dog zoo ’t schijnd, met het inzigt van de Cortrykzaenen voorts hunner zyde te verwilligen; die hij aenstondts dede aenhouden en in hegtenisse stellen, om er nauw onderzoek na te doen. Dit seffens aen die van Brugge verwittigt zijnde, heeft dit die in dusdanige gramschap ontsteken, dat zij zonder uytstel vijf duyzend kloeke en uytgelezene mannen naer Cortryk zonden, met stiptelijken last en bevel van nimmer ’t huys te keeren, tenzij dat zij hun gevangene medeborgers met vriendschap ofte geweld zouden verlost hebben.
1326 juny 20. Den graef wierd nu tijdelijk door zijne bespieders verwittigt van de aennaderinge der Bruggelingen waer op hij alle maetregelen ter verdediging te werk stelde, en de borgers van Cortryk dede sweeren van hem getrouw te blijven. Alzoo hij geen genoegzaeme krygsmagt hadde om de Bruggelingen te gemoet te trekken, nog om het wijd uytgestrekt voorgeborgt van overLeye te konnen verdedigen, heeft hij met raed van zijne edele, ’t zelve doen in brand steken, om het naderen der vijanden dus te beletten en van de vesten of mueren die Cortryk langs den regten kant der Leye daer van afgesloten te verwijderen.
Die huyzen die zoo als de gone der stad ten meerdere deele van hout waeren in volle vuer staende, zoo keerde den wind noordwaerts en dreef de vlammen en gloeyende kolen met zoo een geweld over de riviere dat de gebouwen der stad ook ontstaeken en in brand quaemen, waer toe de groote droogte die in dit jaergetijde nu al lang gemaekt hadde veel hielp. Den graef met zijne edele moesten nu zelfs innewaert de stad deynzen alwaer zij door ’t wanhopig volk met scheldwoorden en harde verwytsels ontfangen wierden, ’t welke zelfs tot dadelijkheden dreygde uyt te bersten, ’t gone den Graeve dede besluyten te peerd te springen en met zijn gevolg uyt de stad na Ryssel te vertrekken de gevangene medeleydende, te meer om dat de Bruggelingen zeer begonsten te naderen.
De gebuers der straete waer zij passeerden moesten dit eerst gewaer wordende, scheenen te ontzinnen van dolheyd, liepen ’t hoope en stelden zig zoo veel mogelijk te weere om de gedurig voorwaerts rydende edellieden agter te houden, roepende nimmer te willen gedoogen dat zij nu zouden vertrekken daer zij de oorzaek geweest hadden van den nood waer in de stad zig nu bevond, en vervolgens hun moesten helpen om de Bruggelingen te stutten, terwijlen men den brand zoude tragten te blusschen. Ondertusschen liepen eenige borgers in aller haest de poorten sluyten, schreeuwende gezaementlijk: gij borgers van Cortryk ziet toe wij zijn verraeden, en zoo haest dat men dien grouwelijken roep hoorde, quamen terstond alle de inwoonders die stok of mes draegen konden van alle hoeken en straeten (laetende den brand in hun huysen woelen) met een onophoudelijk gedruys en gelier derrewaerts geloopen steekende en slaende van alle zijden op die hun naest waeren van ’s gravens volk, als verwoede dolle menschen.
Daer wierd zeer gevogten en veel bloed wederzyds gestort, dog meest van den kant der edele, want ’t bleef er al verslagen wat niet tijdelijk vlugten konde, zoo dat ’t alomme vol doode lichaemen lag, niet zonder ’t toedoen van de raezende vrouwlieden, die met hun hamers, speten, handmessen en opsteekers al doorbeulden en kreupelden waer zij eenigzints aengeraeken konden, anders daer naer niet beklagende dan dat er zig eenige met de vlugt gered hadden.
Alhoewel deze verre de minste in getal waeren, want daer bleven gesneuveld boven de twee hondert edele en vier en twintig ridders, waer van verscheyde door ’t vier omquamen. De markt lag schier overdekt met dooden. Den grave Lodewijk wierd ongequetst gevangen en zeven der bezonderste edellieden, waer onder vijf ridders, die in St. Maertens kerke gevlugt waeren, wierden door het gemeente daer uytgehaeld en gezamentlijk op ’t gravelijk casteel in hegtenis gesteld.
Den grave Jan van Namen, die ligtelijk in zijn been gequetst was, is nog gelukkelijk ontsnapt; hij verbergde zig in een wagthuyzeken op de vesten tot ’s anderdags, wanneer hij over den stadsgragt geraekte met twee andere en naer Doornyk is gevlugt in d’abdye van St. Martens. Daer ook toegekomen is Jan, heere van Nevele den welken aldaer door zijn wonden is overleden en begraven. De borgerije dus d’ overhand hebbende, liep aenstonts daer het brande maer er konde niet dan met groote moeyte ’t vier stutten. Het hospitael van OL. Vrouwe die in het voorgeborgt stond, is ook verbrand.
1325 juny 21. De vijfduyzend Bruggelingen en hadden maer konnen den volgenden dag in stad gelaeten worden en bij hun losgelaetende afzendelingen geraeken. Men leverde hun aenstonts den grave in handen, ende niet tegenstaende hij met traenende oogen bad en smeekte dat men zijne medegevangene edele zoude spaeren, byzonderlijk zijner zeer geliefden leermeester Robert van Saemslacht, niets konde hun van de woede der raezende Bruggelingen bevrijden, die hun verweeten dat op hunner raed, den Graef ’s nagts hadde doen opligten en onthoofden verscheyde vrylaeten.
Dus wierden die ongelukkige tot op het hemd ontkleed ende in ’t gezigt van den vorst uyt de vensters geworpen op de lancien en zweerden der onderstaende vyanden, die hun dan ’t hoofd afsloegen, en voorts in stukken kapten, waer naer zij Lodewijk die huylde van spijt, op een kleen peerdeken bonden en na Brugge voerden, alwaer hij strengelijk op de kruydhalle bewaerd wierd. Een ooggetuige meld dat hij veertig lichaemen van de alsdan gedoode edelen, in plaets van begraven, heeft zien werpen in den put van een vertrek.
Onder de gesneuvelde worden genoemd Jan van Vlaenderen van ’t huys van Nesle door zijn moeder kleen zoon van den graef Guido van Dampierre, Jan van Verrieres casteleyn van Rupelmonde, Boudewijn van Zegerscapelle, Guido de Visch, Jacob van den Berghe, Dierick de Medan, Guido Pinsoen, Thomas de Nezere, Arnout de Dreschere, Gilles Couriel, Wouter van Rolleghem, Guido de Craene.
