Inmiddels was ook de sportbedrijvigheid in onze stad Veurne op gang gekomen. Met de regelmaat van een klok gingen ter gelegenheid van de wijkkermissen wielerwedstrijden door.
Inmiddels was ook de sportbedrijvigheid in onze stad Veurne op gang gekomen. Met de regelmaat van een klok gingen ter gelegenheid van de wijkkermissen wielerwedstrijden door. Nog zeer primitief weliswaar, naar de inspiratie van de inrichters zonder duidelijk voorafbepaalde reglementen, zodat een uitslag nog al eens vervalst werd en steeds heibel uitlokte. Wie een fiets bezat of er een kon ontlenen en met de voeten aan de trappers kwam, nam er aan deel. Veel attributen waren er verder niet nodig. Een zwarte of blauwe ‘baai’, een opgestroopte broek en een pet met de klep achterste voor op het hoofd geschoven, maakten het rennersplunje uit. Rugnummers bleken toen nog overbodig. Men giste naar de namen van de hardrijders en het gebeurde meer dan eens dat een deelnemer, op achterstand gereden, een kortere weg nam om zodoende met de eerste prijs te gaan lopen. Maar dit deerde de toeschouwers niet die met luid hoerageroep de jongens opzweepten en aanmoedigden. Een krijtlijn dwars over de straat getrokken vóór de deur van de wijkherberg duidde de aankomstlijn aan.
De wedstrijden kregen een meer officiëler tintje wanneer de wielerclubs de inrichting in handen nemen. Sportmannen in hart en nieren, zoals P. Anthone, Ferd. Lybeer, R. Van Leke, G. de Vallejo en Nesten Allaeys staken het vuur aan de lont en stichtten de wielerclub ‘Veurne-Vooruit’. Het lokaal bevond zich op de Statieplaats bij Karel Dehouck, Velomaker Clarys, verdeler van de fietsen Durkoff en Alcyon, bekleedde het voorzitterschap. Achttien deelnemers stonden, op 13 september 1908 te trappelen van ongeduld vóór ‘Het Haantje’ (Au Coq) op het vertreksein van een 20 km. lange wedstrijd over Wulpen – Wulpendamme – Veurne, tweemaal af te leggen. Het berekenen van de juiste afstand laten we aan de verantoordelijke inrichters over.
De kijklustigen verdrongen zich dermate nabij de startlijn dat het vertrek een half uur diende uitgesteld te worden om de weg vrij te maken. De koers, uitsluitend voorbehouden aan Veurnaars zag de jonge Jerome Huyghe als overwinnaar. Zijn naam zullen we verder nog ontmoeten, want deze klepper maakte heel wat furore in het rennerswereldje van toen. Als eerste prijs ontving hij een fietslantaarn.
Veertien dagen later durfden de koene inrichters het aan een wedstrijd Veurne – Ieper en terug in te leggen over een afstand 60 km. over de keikoppen van de toenmalige steenweg die beide steden verbond. Deze koers nam reeds de allures aan van een echte wegwedstrijd. Pros Anthone reed met een auto de renners vooraf om met een handtoeter de tegenliggers en de bestuurders van voituren en karren te waarschuwen. Twee en twintig renners boden zich aan. Lees hoe een toenmalig verslaggever van ‘De Veurnaar’ de aankomst beschreef:
‘Kwart na 4 ure komen de rijders afgestormd, als pijlen uit een boog zoo snel. De strijd tussen de drie eersten was hevig en bewonderenswaardig. Ziehier de uitslag: Laevens Eugeen, de zo jonge maar dappere kampioen stormt de eerste binnen onder het gejuich en bravogeroep der talrijke menigte. Hij heeft de weg afgelegd in 1 u. en 51 minuten. Huyghe, ook een jonge en flinke rijder, volgt Laevens op 20 seconden en Vereecke komt binnen een minuut na zijn voorganger. Dan rent Duwel aan, 8 minuten na Vereecke. Eindelijk volgen de rijders Feys, Cremerie en Decancq’.
De wielermicrobe zat er in en tijdens hetzelfde jaar nog startte in het ‘Café du Sport’ op de Marktplaats een tweede veloclub onder de titel ‘Nut en Vermaak’. Net zoals haar voorganger richtte de nieuwe club op hetzelfde traject Wulpen – Wulpendamme – Veurne op 11 oktober haar eerste wedstrijd in. De omloop diende zesmaal te worden afgelegd en ook niet Veurnaars mochten zich aanmelden. De deelnemers betaalden één frank inschrijvingsgeld dat gevoegd werd bij de prijzen.
Aldus verdiende de winnaar Hendrikx uit Torhout die dag 32 fr. Een banderol waarop ‘Départ’ geschilderd stond, was vastgehecht aan twee hoge masten en overspande de straat nabij de herberg ‘Het Schippershuis’, terwijl de aankomst op de Marktplaats lag. In de uitslag vinden we stadsgenoot Jerome Huyghe op de vijfde plaats. De club had de smaak te pakken en schreef derhalve een week later een nieuwe wedstrijd uit. Deze maal moest het traject Veurne-Adinkerke-De Panne tweemaal afgelegd worden en werd het, zoals aangekondigd een koers over twintig kilometer. Overwinnaar werd een zekere Symoens uit Middelkerke, die hiermee 18 fr. op zak stak.
De deelnemers vertrokken rechtover ”.Het Boldershof’, de aankomst was voorzien juist vóór het lokaal. De weekbladen gewaagden in hun verslag van 2000 toeschouwers wat ons doet besluiten dat de helft van de Veurnaars die dag op de been waren om de krachtpatsers van de fiets toe te juichen. ‘Veurne-Vooruit’, met Clarys als initiatiefnemer pakte op karnavalmaandag 1909. uit met een ‘Gemaskerde Velostoet’. Prijzen voor de mooist versierde fietsen en de meest eigenaardige gemaskerden waren voorzien. Intussen hadden de Belgische coureurs bekendheid in het buitenland verworven en had Cyriel Van Hauwaert ondermeer in 1908 Milaan-San Remo gewonnen. De populariteit van de wielersport steeg dermate dat in eigen land zo wat in elke stad en dorp wedstrijden op het kermisprogramma verschenen.
De klassiekers deden hun intrede en wanneer op Sinksendag 28 mei 1909 op de Marktplaats te Veurne een ‘vaste controle’ was voorzien van de Ronde van Vlaanderen steeg de wielerkoorts tot zenit. Onder ‘vaste controle’ werd verstaan dat iedere renner een blad diende te ondertekenen naast zijn aangegeven rugnummer. Lange tafels aaneengeschoven, waarachter gewichtig doende besnorde heren hadden plaats genomen, eisten de volle zuidzijde van de Marktplaats op. De garde van dienst werkte zich in schuim en zweet om te proberen de nieuwsgierigen op afstand te houden, maar hij kreeg er geen vat op. Wanneer de renners op de tafels afstormden om zo vlug mogelijk van de karwei af te zijn vonden zij weinig doorgang. Er vielen enkele rake klappen en kinderen werden onder de voet gelopen. Niet erg bevordelijk om de sympathie van moeders op te wekken, die dan ook de ‘coureurs’ uitscholden voor rotte vis.
De wielerkoers Ieper-Veurne-leper, verreden op 11 juli van hetzelfde jaar kreeg een ‘vliegende controle’ ter hoogte van de herberg ‘De Voorstad’. Een ‘vliegende controle’ verschilde van een ‘vaste’ doordat de renners slechts hoefden te vertragen om hun rugnummers, meestal door stof of slijk onleesbaar geworden, af te roepen. Dit gaf af en toe aanleiding tot misverstand door het verkeerd begrijpen of noteren van de nummers. Interessant om vernemen is de prijslijst aan deze wedstrijd verbonden. De winnaar ontving een koersvelo ter waarde van 150 fr., de tweede een paar gemonteerde wielen, terwijl de vijftiende zich met een paar koershaken ter waarde van 2.50 fr. moest tevreden stellen.
In navolging van Ieper werd in 1909 te Veurne, nabij de Kalkovenbrug een ‘velodroom’ gebouwd. Een eerste wedstrijd werd er betwist op 11 juli 1910. Veurne telde toen twee beloftevolle elementen die reeds hun sporen op de weg hadden verdiend: nl. de reeds voornoemde Jerome Huyge en Jules Bonaventure. Op bewuste dag zouden zij tegenover elkander uitkomen in een koers over twee uur. Om het geheel aantrekkelijk te maken werd na elke vijf kilometer een premie uitgeloofd. De supporters, in twee kampen verdeeld, verdrongen zich aan het ingangshekken en werkten met de ellebogen om binnen te geraken. De regen trad echter als spelbreker op en vermits het hier een open piste betrof diende deze wedstrijd halfweg te worden afgebroken met een voor ons onbekende uitslag.
Deze tegenslag temperde geenszins de geestdrift van de inrichters. Als bewijs kondigden zij nog een grotere match aan voor 9 oktober van hetzelfde jaar. Er heerste dan ook de grootste opwinding. Stel je even voor: de leeuw van Vlaanderen, zoals Cyriel Van Hauwaert werd genoemd, kwam zich te Veurne meten met zijn grootste rivalen, de Waal Robert Wancour en Leon Buysse. Het resultaat luidde: 1. Van Hauwaert, 2. Wancour, 3. Buysse. De volgende week hernieuwde Van Hauwaert zijn zege vóór Spiessens en Wancour.
Deze sporttak die vooral de volksmens aansprak, leek dus reeds goed ingeburgerd te zijn te Veurne. Velodroombestuurder Clarys als gewiekst zakenman en zich bewust van het gezegde ‘succes verwatert snel’, zocht naar nieuwe formules om zijn klanten een nog grotere sensatie te bezorgen. Die vond hij in een koers voor vrouwen op zondag 18 juni 1911.
Gaf me dat een slag ! Tot nog toe bereden slechts twee categorieën van vrouwen de fiets: dezen uit de gegoede burgerij die met hun damesfiets pronkten tijdens de zondagswandelingen en de ‘knechtebrakken’ uit de achterbuurten, die met de geleende fiets van vader of broer de straten teisterden door het uitvoeren van halsbrekende toeren. Het waren natuurlijk kandidaten uit deze laatste categorie die zich aanboden, tot grote wrevel van onze brave huismoeders die massaal hun mannen naar de Kalkovenbrug zagen optrekken. ‘Die wuven’ en ze hadden het over de wielrensters, ‘zijn juuste goed om ’n under kietten te togen’ zeiden ze. Maar ja, het trok volk en wat kan een inrichter meer verlangen. Tegenkantingen van geestelijke zijde zorgden evenwel dat het nieuwe experiment tot één enkele uitgave beperkt bleef.
Bekende namen zijn destijds te Veurne in de ‘piste’ opgetreden. Namen die menig palmares van internationale klassiekers sieren, zoals een Odiel Defraeye, Cesar Debaets, Odiel Vanlerberghe, Omer Stockelynck, Jules Vanhevel, Marcel Buysse, Achiel Depauw, Hector Heusgem en andere. Zelfs Karel Van Wynendale, de latere stichter van ‘Sportwereld’ reed op Veurne ’s wielerbaan.
Een derde wielerclub had zich intussen aangemeld. Zij was gevestigd bij Fiel Vandenbussche langs de Pannestraat en koos als titel ‘De jonge Strijders’. Einde oktober 1910 richtte zij een wedstrijd voor alle deelnemers in langsheen De Pannekalsijde met als keerpunt ‘Het Kloeftje’, waar een biertonneke geplaatst in het midden van de straat de terugweg aanwees.
Wellicht had de pistebedrijvigheid er schuld aan dat in 1911 slechts een enkele wegwedstrijd van de grond kwam. Het was terug de club ‘De jonge Strijders’ die langs De Pannekalsijde enkele jeugdkoersen organiseerde op 24 mei, over afstanden door de deelnemers zelf bepaald. Meer improvisatie dus dan een echte wedstrijd. Waar, tot vóór 1911, iedere inrichtende lub naar goeddunken en vermogen, meestal naturaprijzen uitreikte, werden op 18 maart 1912 de renners in vier categorieën ingedeeld. Dit gebeurde door de L.V.B. de voorloper van de huidige B.W.B. Voortaan dienden beroepsrenners en onafhankelijken in baar geld te worden uitbetaald. Beide categorieën mochten slechts aantreden in wedstrijden goedgekeurd door voormelde liga. Liefhebbers en nieuwelingen kregen vooralsnog hun prijzen in natura toebedeeld.
–
Uit Veurne rond 14-18 van Albert Dawyndt uit 1980
