Gekkernijenzondag

Twaalf heilige nachten

Hoofdstuk twee van dit boeiend boek gaat over de herkomst van onze maanden. Die worden hier beschreven als de twaalf gezellen van de oppergod Wodan. Die Wodan mag je best beschouwen als de voorloper van onze God. Een onbekend fenomeen achter de schermen van het menselijk leven, waar ooit nog het eerste bewijs van zijn bestaan moet worden van geleverd. Dat getal twaalf vinden we in onze hedendaagse maatschappij nog terug in bijvoorbeeld de twaalf gezworenen in een rechtbank. Het jaar wordt op diezelfde manier opgesplitst in twaalf maanden. De eerste maand in het jaar is januari. Ooit nog omschreven als ‘Giuli’, ‘Aftera-Geola’, ‘Ijsmaand’, ‘Hardemaand’, ‘Huwelijksmaand’ of ‘Lauwmaand’ (de maand van de sneeuw). Karel de Grote had het rond 800 over ‘Wintermaand’ of ‘Wintermonath’. De Joelfeesten of de feesten van ‘Midwinter’ duurden tot de twaalfde nacht, die van ‘het heilig licht’ die daarmee de reeks van de twaalf heilige nachten afsloot.

Het feest van het dienstpersoneel wordt in sommige streken nog altijd gevierd op de eerste maandag na die twaalf heilige nachten. In andere regio’s valt die op de ’14de van Giuli’ ook wel benoemd als zijnde ‘Egyptische maandag’ of ‘Verloren Maandag’. De schrijver belooft me nu al dat hij het straks uitgebreid zal hebben over de dagen van onze kalender. De landbouwers uit de buurt van Maastricht en ook die van Luxemburg hebben het over ‘Aardslaapdag’ die op 18 januari valt. Op die dag mag je de aarde niet beroeren want het is een ‘lotdag’. Een voetnoot maakt duidelijk wat de schrijver bedoelt met ‘lotdag’.

Een dag van het lot waarbij precies op die dag beslist wordt hoe de oogsten, de veestapel en bij uitbreiding hele bevolkingsgroepen het er in de loop van dit jaar zullen vanaf brengen. Als het regent op 18 januari zal het jaar zeer nat zijn. Als het vriest mag de boer zich verwachten aan grote droogte. Een christelijke variante van ‘Aardslaapdag’, de dag waarop de aarde slaapt vinden we terug in het feest van Onze-Lieve-Vrouw van de Slaap, of zoals in het Frans ‘Sommeil de Marie’ een voor mij compleet onbekend gebruik dat ik ook nergens kan traceren via een of andere zoekmachine. In Brussel is er zelfs nog een straat die verwijst naar dit oude feest, hoewel ik daar anno 2018 ook geen sporen van terugvind. De schrijver heeft het nog over ‘Nestendag’ op 23 januari maar zijn info over deze dag vind ik wat ondermaats.

Brandende fakkels langs de straten
Ik verhuis meteen naar februari. Ooit genoemd als ‘Salmonath’, ‘Reinigingsmaand’ of ‘Mensis purgatorius’, ‘Sporkelmaand’ of ‘Sprokkelmaand’ en ook wel ‘Schrikkelmaand’ of ‘Spurkel’. De tweede dag van de sprokkelmaand was lang geleden nog een feestdag voor de knechten en de meiden op het platteland. Ze verlieten op 2 februari hun werkplekken om andere oorden op te zoeken en er eventueel te gaan trouwen. In 1844 zuiverde of reinigde men nog altijd de stallen door het verbranden van jeneverbessentakken. Het is een dag van losbandigheid, burleske feesten en zottigheid van alle soort en slag.

Zelfs tijdens zijn transformatie naar de christelijke variante heeft die 2de februari veel van zijn oud landelijk karakter behouden. Want er zijn wel altijd al ‘lichtmissen’ gehouden waarbij de mensen gekscheerden en zich bijvoorbeeld verborgen achter maskers. En dan liepen ze verkleed langs de straten met fakkels en toortsen terwijl ze zich lazarus dronken. In het Frans vertalen ze Lichtmis in ‘Le Chandeleur’ en daar herken ik direct het woord ‘kandelaar’ in, verwijzend naar de brandende fakkels in die oude stoeten. Het licht mocht trouwens niet uitgaan tijdens de nacht van de kandelaars. En zoals al de heilige nachten werden ze opgedeeld in drie ‘kaarsen’.

If anything, sleeping with eyes open is a viagra for sale mastercard sign of serious sleeping disorder like nocturnal lagophthalmos. Erectile dysfunction is a well known disorder which is said to be the main factor of cost of viagra 100mg is Sildenafil citrate. So viagra shop usa http://www.icks.org/data/ijks/1482310883_add_file_3.pdf these medicines make the best choice to make. It is an excellent natural energy booster. viagra in india price

De schaduw van de tweede kaars kondigde diverse gebeurtenissen aan die zich in de nabije toekomst zouden voordoen en dus keken de mensen van toen daar minutieus op toe. De geschiedkundigen zijn het niet helemaal eens over de werkelijke betekenis van de naam ‘sporkel’. Bij ons hebben ze daar later ‘sprokkel’ van gemaakt maar met sprokkelen heeft ‘sporkel’ zeker niets te maken. In het jaar 743 verbood het Concilie van Leptines de ‘spurcalia in februario’ omdat dit luidruchtig spektakel heidens, onzedelijk en smerig was. De kerk noemde de februarimaand ‘sporkel’ vanwege de bederfelijke feesten die erin vielen. Historicus Jan Jozef Raepsaet, een tijdgenoot van schrijver Coremans ziet verder nog gelijkenissen tussen ‘spurcalia’ en de Romeinse ‘februalia’. Hij denkt er een Grieks woord in te herkennen.

Gekkernijenzondag
De brandende fakkels, de maskers. Hier ligt natuurlijk de basis van ons carnaval. Met de verkleedpartijen die afgesloten worden door Aswoensdag, voor de christenen het startsein om veertig dagen te gaan vasten. De vasten begint meestal rond half februari. De twee volgende zondagen hebben een speciale naam; ‘Behourdich”. De eerste ‘Behourdich’ staat ook bekend als ‘Gekkernijenzondag’. Volgens ‘The Chronology of History’ van Sir Harris Nicolas uit 1833 werd er op die twee zondagen een soort spel met stokken, sticks of lansen gespeeld. Interessant is zeker de vermelding dat het hier gaat om de eerste en de tweede zondag van ‘Lent’.

Tijdens die weken in februari wordt er gewerkt aan zuivering en contemplatie op weg naar Eostur waarover er later zal gepraat worden. Daarbij wordt er aandacht besteed aan de overleden familieleden. De 22ste dag van sporkel staat bekend als ‘het feest van de doden’. Onze voorouders verzamelden zich die dag aan de voet van de graven waar ze een religieuze maaltijd verorberden ter ere van hun ouders of hun overleden vrienden. De kerk slaagde er niet in om dat gebruik te schrappen maar wijzigde die datum in ‘het feest van Sint Petrus’ stoel’ een feestdag die nu al lang niet meer in trek is. Tijdens de middeleeuwen gaven ze aan die dag de naam van ‘cara cognatio’, een soort reünie tussen de levenden en de doden.

25 februari is zoals gezegd ‘Sint-Matthijsdag’, vermoedelijk ooit een soort feestdag en een dag die eveneens behoort tot de categorie van de lotdagen. De schrijver belooft dat hij het straks uitgebreid zal hebben over die fameuze dagen. In het noorden van Duitsland is die Matthijs een superbelangrijke heilige. De mensen verenigen zich in gilden onder de naam van ‘Kalandbroers’, ‘Kalendebroeders’ of ‘fratres Kalendarii’ die zijn feestdag erg pompeus vierden. Karel de Grote gaf aan de februarimaand de naam van ‘Hornung’ of ‘Hornungmanoth’, de periode in het jaar waarbij de herten hun geweien afwerpen. In Limburg geven ze de naam ‘Dooimaand’ aan februari, ietwat analoog met de Duitse varianten ‘Thaumonat’ en ‘Thaumond’.

–

Uit deel 7 van ‘De Kronieken van de Westhoek’